Διαβάσαμε το βιβλίο του Κώστα Σκανδαλίδη «Κυβερνώσα Αριστερά». Ο Κ. Σκανδαλίδης είναι από τους λίγους συμπαθείς -πρώην υπουργούς- του ΠΑΣΟΚ, κι αυτό γιατί είναι ευγενής και καλλιεργημένος, εκφέρει έναν σοβαρό πολιτικό λόγο, λόγο ειλικρινή, χωρίς ακρότητες και με την μεγαλύτερη δόση αυτοκριτικής που συναντήσαμε από στέλεχος τέτοιου μεγέθους. Οι περισσότεροι πολιτικοί, από τον τρόπο που μιλούν, φαίνεται τι πιστεύουν, πόσο ειλικρινείς είναι και πόσο υποτιμούν το ακροατήριό τους. Δυστυχώς τέτοιας ποιότητας είναι και το είδος ευδοκιμεί σε όλους τους πολιτικούς χώρους, με τις απαραίτητες διαβαθμίσεις. Άλλα τους ρωτάς, άλλα απαντούν. Ελάχιστες εξαιρέσεις έχουμε κι ο Κ. Σκανδαλίδης είναι μία απ’ αυτές. Τέλος πάντων, πράγματα γνωστά και χιλιοειπωμένα. Το θέμα μας είναι το βιβλίο του.
Κατ’ αρχήν πρέπει να πούμε ότι είναι μία πολύ αξιόλογη πολιτική πρόταση, οραματικού χαρακτήρα, για το αύριο της πατρίδας μας. Άλλωστε χωρίς όραμα καμιά κοινωνία δεν μπορεί να πάει μπροστά και το όραμα του Σκανδαλίδη είναι καλό. Έχει μέσα του το αρχέγονο σπέρμα της κοινωνικής αριστεράς και την εμπειρία ενός κυβερνητισμού που βάλτωσε στα πρόσωπα των αξιωματούχων και στο κόμμα. Κι ο Σκανδαλίδης το λέει αυτό και φαίνεται ότι το λέει με ειλικρίνεια. Δεν το λέει πολύ δυνατά.
Η κριτικές μας παρατηρήσεις εστιάζονται σε δύο θέματα:
Θα περιμέναμε μία αναλυτικότερη αποτίμηση των αρνητικών της κυβερνητικής θητείας του ΠΑΣΟΚ. Το πώς φτάσαμε ως εδώ, δεν είναι θέμα με το οποίο μπορείς να ξεμπλέξεις έτσι εύκολα, σε λίγες γραμμές. Χωρίς να θέλουμε να αμφισβητήσουμε τις επιτυχίες και την συνεισφορά του στην μεταπολιτευτική πορεία της χώρας στα θέματα της ανακατανομής του εισοδήματος, της κοινωνικής πρόνοιας, του διαχωρισμού των Ελλήνων (καλό είναι να μην τα προσπερνάμε έτσι εύκολα γιατί υπήρξαν εποχές που δεν ήταν εύκολες), θα θέλαμε να σημειώσουμε ότι το ΠΑΣΟΚ έκανε πολύ λιγότερα απ’ αυτά που μπορούσαν να γίνουν, απ’ αυτά που η Ελληνική κοινωνία ήταν ώριμη να πετύχει. Και δεν είναι μόνον αυτό, το ΠΑΣΟΚ καλλιέργησε και προώθησε πολιτικές και νοοτροπίες που κληρονόμησε από την δεξιά, για να τις ξανακληρονομήσει η δεξιά απ’ αυτό ξανά, και να κρατάει έτσι καλά ο «φαύλος κύκλος» τη λαμογιάς, της ατιμωρησίας, της πολιτικής υποκρισίας, του λαϊκισμού, της ισοπέδωσης και άλλων πολλών. Δεν είναι συνετό να διατείνεσαι ότι η σημερινή ηθική κατάπτωση της χώρας οφείλεται κυρίως στην πεντάχρονη διακυβέρνηση της ΝΔ. Ο κόσμος είχε εκπορνευτεί για πολλά χρόνια από τα πριν. Ο Κ. Σκανδαλίδης δεν βάζει πολύ βαθειά το μαχαίρι στο κόκαλο, πώς να μιλήσεις αφού όλοι οι πρωταγωνιστές εξακολουθούν να έχουν τα πόστα τους; Όπως επίσης αφήνει στο απυρόβλητο και τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ για τον οποίο -όπως και όλοι οι πασόκοι- μιλάει, όπου μιλάει, με δέος για τον σοφό αρχηγό του. Γνωστό φαινόμενο των αρχηγικών κομμάτων (και επί τη ευκαιρία κ. Σκανδαλίδη, το ΠΑΣΟΚ κληρονομείται. Θα δούμε για τα άλλα.)
Η άλλη παρατήρηση -και απορία μαζί- είναι το πώς θα περάσουμε στην «νέα μεταπολίτευση» με τέτοια υλικά -στα κόμματα φορείς- αλλά και στην κοινωνία, έτσι όπως είναι ξεχειλωμένη. Η ανάλυση που κάνει μάλλον προς το ευχολόγιο προσεγγίζει παρά στην πραγματικότητα που είναι πολύ ζοφερή. Παρ’ ότι συμφωνούμε με την βασική πρότασή του για την συγκρότηση της «κυβερνώσας αριστεράς» την οποία και θεωρούμε μονόδρομο, δυσκολευόμαστε να αισιοδοξούμε για το 2020. Οι δυσκολίες και οι αμαρτίες είναι μεγάλες που το χρονικό διάστημα είναι λίγο. Η κουλτούρα της συνεργασίας θέλει χρόνο και συνέπεια για να κατακτηθεί (βλέπεις οι αμαρτίες του παρελθόντος εμποδίζουν ακόμα και τους καλόπιστους). Πρέπει να αλλάξουν συνειδήσεις πολιτών και αυτό είναι δύσκολο και χρονοβόρο. Η προσπάθεια για την ανόρθωση της κοινωνίας πρέπει να αρχίσει από την παιδεία, από το δημοτικό και το νηπιαγωγείο, κι αυτή τη φορά χωρίς λάθη, ιδιοτέλειες, μεθοδεύσεις και εθελοτυφλίες. Να ξαναποκτήσουν οι λέξεις την πρώτη τους σημασία που χάθηκε.
Συμφωνούμε όμως στο ότι η προσπάθεια πρέπει να γίνει, «παρ’ όλα αυτά», και το βιβλίο του Κώστα Σκανδαλίδη κάνει μία σοβαρή προσπάθεια να ανοίξει την συζήτηση και τον διάλογο στην κοινωνία και στην πολιτική.
Κατ’ αρχήν πρέπει να πούμε ότι είναι μία πολύ αξιόλογη πολιτική πρόταση, οραματικού χαρακτήρα, για το αύριο της πατρίδας μας. Άλλωστε χωρίς όραμα καμιά κοινωνία δεν μπορεί να πάει μπροστά και το όραμα του Σκανδαλίδη είναι καλό. Έχει μέσα του το αρχέγονο σπέρμα της κοινωνικής αριστεράς και την εμπειρία ενός κυβερνητισμού που βάλτωσε στα πρόσωπα των αξιωματούχων και στο κόμμα. Κι ο Σκανδαλίδης το λέει αυτό και φαίνεται ότι το λέει με ειλικρίνεια. Δεν το λέει πολύ δυνατά.
Η κριτικές μας παρατηρήσεις εστιάζονται σε δύο θέματα:
Θα περιμέναμε μία αναλυτικότερη αποτίμηση των αρνητικών της κυβερνητικής θητείας του ΠΑΣΟΚ. Το πώς φτάσαμε ως εδώ, δεν είναι θέμα με το οποίο μπορείς να ξεμπλέξεις έτσι εύκολα, σε λίγες γραμμές. Χωρίς να θέλουμε να αμφισβητήσουμε τις επιτυχίες και την συνεισφορά του στην μεταπολιτευτική πορεία της χώρας στα θέματα της ανακατανομής του εισοδήματος, της κοινωνικής πρόνοιας, του διαχωρισμού των Ελλήνων (καλό είναι να μην τα προσπερνάμε έτσι εύκολα γιατί υπήρξαν εποχές που δεν ήταν εύκολες), θα θέλαμε να σημειώσουμε ότι το ΠΑΣΟΚ έκανε πολύ λιγότερα απ’ αυτά που μπορούσαν να γίνουν, απ’ αυτά που η Ελληνική κοινωνία ήταν ώριμη να πετύχει. Και δεν είναι μόνον αυτό, το ΠΑΣΟΚ καλλιέργησε και προώθησε πολιτικές και νοοτροπίες που κληρονόμησε από την δεξιά, για να τις ξανακληρονομήσει η δεξιά απ’ αυτό ξανά, και να κρατάει έτσι καλά ο «φαύλος κύκλος» τη λαμογιάς, της ατιμωρησίας, της πολιτικής υποκρισίας, του λαϊκισμού, της ισοπέδωσης και άλλων πολλών. Δεν είναι συνετό να διατείνεσαι ότι η σημερινή ηθική κατάπτωση της χώρας οφείλεται κυρίως στην πεντάχρονη διακυβέρνηση της ΝΔ. Ο κόσμος είχε εκπορνευτεί για πολλά χρόνια από τα πριν. Ο Κ. Σκανδαλίδης δεν βάζει πολύ βαθειά το μαχαίρι στο κόκαλο, πώς να μιλήσεις αφού όλοι οι πρωταγωνιστές εξακολουθούν να έχουν τα πόστα τους; Όπως επίσης αφήνει στο απυρόβλητο και τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ για τον οποίο -όπως και όλοι οι πασόκοι- μιλάει, όπου μιλάει, με δέος για τον σοφό αρχηγό του. Γνωστό φαινόμενο των αρχηγικών κομμάτων (και επί τη ευκαιρία κ. Σκανδαλίδη, το ΠΑΣΟΚ κληρονομείται. Θα δούμε για τα άλλα.)
Η άλλη παρατήρηση -και απορία μαζί- είναι το πώς θα περάσουμε στην «νέα μεταπολίτευση» με τέτοια υλικά -στα κόμματα φορείς- αλλά και στην κοινωνία, έτσι όπως είναι ξεχειλωμένη. Η ανάλυση που κάνει μάλλον προς το ευχολόγιο προσεγγίζει παρά στην πραγματικότητα που είναι πολύ ζοφερή. Παρ’ ότι συμφωνούμε με την βασική πρότασή του για την συγκρότηση της «κυβερνώσας αριστεράς» την οποία και θεωρούμε μονόδρομο, δυσκολευόμαστε να αισιοδοξούμε για το 2020. Οι δυσκολίες και οι αμαρτίες είναι μεγάλες που το χρονικό διάστημα είναι λίγο. Η κουλτούρα της συνεργασίας θέλει χρόνο και συνέπεια για να κατακτηθεί (βλέπεις οι αμαρτίες του παρελθόντος εμποδίζουν ακόμα και τους καλόπιστους). Πρέπει να αλλάξουν συνειδήσεις πολιτών και αυτό είναι δύσκολο και χρονοβόρο. Η προσπάθεια για την ανόρθωση της κοινωνίας πρέπει να αρχίσει από την παιδεία, από το δημοτικό και το νηπιαγωγείο, κι αυτή τη φορά χωρίς λάθη, ιδιοτέλειες, μεθοδεύσεις και εθελοτυφλίες. Να ξαναποκτήσουν οι λέξεις την πρώτη τους σημασία που χάθηκε.
Συμφωνούμε όμως στο ότι η προσπάθεια πρέπει να γίνει, «παρ’ όλα αυτά», και το βιβλίο του Κώστα Σκανδαλίδη κάνει μία σοβαρή προσπάθεια να ανοίξει την συζήτηση και τον διάλογο στην κοινωνία και στην πολιτική.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου